Reval 2027

Is muirear bliantúil iad rátaí a ghearrann d’údarás áitiúil ar mhaoin ghnó agus maoin inrátáilte folamha a áitiú ina cheantar. Tá méid na rátaí a ghearrtar ar mhaoin bunaithe ar luacháil na maoine sin iolraithe faoin Ráta Luachála Bliantúil (RLB) a shocraíonn d’údarás áitiúil gach bliain. 

Níl, tá d’údarás áitiúil freagrach as rátaí a thobhach agus a bhailiú. 

Is é cuspóir an Chláir Athluachála Náisiúnta bonn luachála nua-aimseartha a bheith ann chun rátaí tráchtála a thobhach ar bhonn cóir agus cothromasach ar fud na n-earnálacha eacnamaíocha uile agus a chinntiú go bhfanfaidh rátaí mar ranníocóir cobhsaí chun an Rialtas Áitiúil a mhaoiniú. 

Is próiseas reachtúil fairsing, fianaisebhuanithe é athluacháil a dhéanamh. Is próiseas é trína ndéantar luacháil thréimhsiúil ar gach maoin inrátáilte i limistéar údaráis áitiúil, agus trí thagairt a dhéanamh do dháta luachála aonair ag an am céanna. Tar éis athluachála a dhéanamh, tá gaol i bhfad níos dlúithe agus níos aonfhoirmí idir luachanna cíosa comhaimseartha maoine agus dliteanas rátaí tráchtála maoine. 

Tar éis an chéad athluacháil ar limistéar údaráis áitiúil a bheith críochnaithe, ansin sceidealaítear go ndéanfar athluacháil ar bhonn athfhillteach, chun aird a thabhairt ar athruithe i gcúinsí eacnamaíocha a tharlaíonn i ndiaidh an athluacháil dheireanach. Léirítear dul chun cinn reatha an chláir ar an léarscáil thuas. 

Is iad limistéir rátála údaráis áitiúla Chathair agus Chontae Chorcaí an dá limistéar údaráis áitiúil a bhfuil athluacháil ar a liostaí luachála fós le déanamh orthu (Reval 2027). Tá sé ríthábhachtach go mbeidh bonn luachála nua-aimseartha ann chun rátaí tráchtála a ghearradh ar bhonn cóir agus cothromasach ar fud na n-earnálacha maoine uile. Déantar foráil leis an Acht Luachála, 2001, arna leasú, d’athluacháil gach maoine inrátaithe laistigh de limistéar údaráis rátála chun athruithe ar luach mar gheall ar fhachtóirí eacnamaíocha amhail gluaiseachtaí difreálacha i luachanna maoine nó fachtóirí seachtracha eile agus athruithe sa timpeallacht ghnó áitiúil a léiriú. 

Le hathluacháil tabharfar isteach níos mó cothromais, aonfhoirmeachta, cothroime agus trédhearcachta i gcóras rátála na n-údarás áitiúil, agus dáileadh níos cothroime ar rátaí tráchtála i measc íocóirí rátaí dá réir sin. 

Ní mhéadófar. Is cleachtadh neodrach ó thaobh ioncaim de é athluacháil go bunúsach. Ní mhéadóidh an méid iomlán rátaí a dhlitear don údarás áitiúil a bhailiú sa bhliain tar éis athluachála a dhéanamh mar gheall ar an athluacháil. Beidh lamháltas ann, áfach, le haghaidh boilscithe. 

Ar shíniú na nOrduithe Luachála, eiseoidh Tailte Éireann comhfhreagras chuig íocóirí rátaí a n-éilítear orthu faisnéis maidir lena maoin a chur isteach, laistigh de 28 lá, ag baint úsáid as ár  dTairseach Ar Líne d’Áititheoirí  ag  www.tailte.ie. Síníodh na hOrduithe Luachála do cheantair rátála údaráis áitiúil Chathair Chorcaí agus Chontae Chorcaí an 23 Iúil 2025, agus is é an 19 Lúnasa 2025 an spriocdháta chun an fhaisnéis arna iarraidh a chur isteach. 

Táthar ag súil go ndéanfar iarratas breise ar fhaisnéis bhreise a fháil i gcás catagóirí maoine áirithe freisin. Tá oibleagáid dhlíthiúil ort cloí le gach iarratas ar fhaisnéis. Coinneofar an fhaisnéis uile a chuirfear ar fáil do Tailte Éireann faoi rún agus ní úsáidfear í ach amháin chun críocha an phróisis luachála. 

Má bhíonn gá le cigireacht agus/nó suirbhé a dhéanamh ar do mhaoin, cuirfear ar an eolas tú roimh ré. 

Achoimre ar an bPróiseas 

Cliceáil anseo don Tairseach Ar Líne d’Áititheoirí 

Mura bhfuil tú cláraithe don Tairseach roghnaigh ‘Tá uimhir mhaoine agus eochair rochtana agam le haghaidh clárúcháin’ agus cuir isteach d’Uimhir Maoine agus d’Eochair Rochtana Gréasáin mar a fheictear iad ag barr na litreach a fuair tú ó Tailte Éireann, ansin: 

1. Nuair a aontaíonn tú leis na téarmaí agus na coinníollacha, beidh ort an ríomhphost agus an pasfhocal a ionchur a úsáidfidh tú ansin chun rochtain a fháil ar do chuntas. Ní mór 11 charachtar ar a laghad a bheith i do phasfhocal (gan spásanna), litir amháin sa chás uachtair, litir amháin sa chás íochtair, uimhir, agus carachtar speisialta. 

1. Ansin caithfidh tú ceist slándála a roghnú agus do fhreagra a chur isteach. Úsáidfear é seo más gá duit do phasfhocal a athshocrú riamh, mar sin déan cinnte ceist a roghnú le freagra sonrach i gcuimhne. 

1. Gheobhaidh tú ríomhphost ansin no-reply@verificationemail.com ag iarraidh ort do sheoladh ríomhphoist a fhíorú. 

Nuair a bheidh tú cláraithe don Tairseach, roghnaigh an clib ‘Úsáideoir Cláraithe’ ón leathanach baile agus cuir isteach do shonraí logála isteach chun logáil isteach. 

Téigh chuig an  Tairseach Ar Líne d’Áititheoirí 

Roghnaigh an clib ‘Úsáideoir Cláraithe’ ón leathanach baile agus cuir isteach do shonraí logála isteach chun logáil isteach. 

Roghnaigh ‘Ní róbat mé’ agus ansin cliceáil ‘Sínigh Isteach’. 

Mura ndearna tú amhlaidh cheana féin, nó mura ndearna tú do rochtain a fhíorú roimhe seo, beidh ort do mhaoin a chur le do chuntas trí chliceáil ar ‘Cuir Maoin Eile Leis’. 

Chun an fhaisnéis bhreise faoi do mhaoin a chur isteach: 

• Cliceáil ar ‘Amharc ar Shonraí Mo Réadmhaoine’ 

• Cliceáil ar “Amharc ar Chás-Stair” agus ansin cliceáil ar “amharc” Faoi “SONRAÍ AN CHÁIS” 

• Ansin, is féidir leat cliceáil ar an gcnaipe ‘Cuir isteach faisnéis bhreise’ sa chúinne uachtarach ar dheis de leathanach sonraí an cháis. 

• Nuair a bheidh gach réimse éigeantach líonta isteach agat, is féidir leat an fhoirm seo a chur isteach chuig Tailte Éireann agus cuirfidh siad an fhaisnéis san áireamh agus do chás á phróiseáil acu. 

Déantar luacháil chun críocha rátaí tráchtála trí mheasúnú a dhéanamh ar Ghlanluach Bliantúil na maoine atá i gceist, ar dháta luachála sonraithe. I gcás Reval 2027, is é sin an 30 Meitheamh 2025. Tá sainmhíniú dlíthiúil ar an téarma “luach bliantúil glan” agus leagtar amach é in alt 48 den Acht Luachála, 2001, arna leasú, mar “an cíos a bhféadfaí a bheith ag súil go réasúnta, bliain i ndiaidh bliana, go ligfí an mhaoin ar cíos air, ina staid iarbhír, ó bhliain go bliain, ar an toimhde go n-íoctar an meánchostas bliantúil dóchúil a bhaineann le deisiúcháin, árachas agus costais eile (más ann) a bheadh riachtanach chun an mhaoin a chothabháil sa stát sin, agus na rátaí agus na cánacha eile go léir is iníoctha i leith na maoine, ar an tionónta”. Cuirtear an sainmhíniú seo ar Glanluach Bliantúil i bhfeidhm ar gach maoin inrátaithe agus aicme gnó ar bhonn náisiúnta. 

Is cleachtadh fanaisebhunaithe é Glanluach Bliantúil maoine inrátaithe a mheas. Le linn athluachála, déanann Tailte Éireann anailís ar idirbhearta cíosa margaidh ábhartha do gach maoin inrátáilte i gcomhréir leis an reachtaíocht, le prionsabail luachála seanbhunaithe agus leis an gcásdlí a eascraíonn ón mBinse Luachála neamhspleách agus ó na Cúirteanna Ardleibhéil. Cuirtear an chonclúid a bhaintear as an anailís sin i bhfeidhm maidir le maoin i gcúinsí comhchosúla trí úsáid a bhaint as an modh luachála “comparáideach” a úsáideann, mar a thugann an t-ainm le fios, comparáid dhíreach le maoine comhchosúla eile. 

Níl, ní hionann do luacháil agus do dhliteanas rátaí. Is é do luacháil an bunús ar a ríomhann agus a ghearrann údaráis áitiúla rátaí ar do mhaoin ach ní hé do dhliteanas rátaí é. Is toradh do luachála, mar a mheasúnóidh Tailte Éireann é, arna iolrú faoin Ráta Bliantúil ar Luacháil (ARV) atá socraithe ag an údarás áitiúil, do dhliteanas rátaí. 

Luacháil x ARV = Rátaí m.sh. €10,000 x 0.25 = €2,500 

Chun críocha léirithe amháin atá an ARV údaráis áitiúil a úsáidtear sa sampla seo. 

Tar éis athluachála, féadfaidh do dhliteanas rátaí tráchtála méadú, laghdú nó fanacht gan athrú. Go dtí go mbeidh athluacháil déanta ar gach maoin i limistéar d’údaráis áitiúil agus go mbeidh Ráta Bliantúil ar Luacháil (ARV) iar-athluachála cinntithe ag d’údarás áitiúil, ní bheidh sé indéanta a thuar cén tionchar a bheidh ar mhaoin aonair. Taispeántar sampla léiritheach thíos. 

Sampla Léiritheach: 

3 mhaoin A, B agus C, agus dliteanas rátaí reatha de €4,000 ag gach ceann acu. 

Tar éis an athluachála, tá luachálacha €13,000, €16,000 agus €18,000 acu faoi seach. 

Ag glacadh leis go socraíonn an tÚdarás Áitiúil ARV de 0.25, léiríonn an tábla thíos an t-athrú féideartha ar dhliteanas rátaí gach maoine tar éis athluachála. 

Beidh an deis agat aighneachtaí a dhéanamh, laistigh de 40 lá ó dháta eisiúna an Deimhnithe Luachála Beartaithe, mura bhfuil tú sásta le haon mhionsonra atá sa Deimhniú Luachála Beartaithe. Ní ghearrtar táille ar ionadaíochtaí a dhéanamh. 

Tar éis breithniú a dhéanamh ar do chuid ionadaíochtaí, eiseoidh Tailte Éireann Deimhniú Luachála duit. Is é an luacháil seo an bunús ar a ríomhfaidh d’údarás áitiúil rátaí ar do mhaoin feasta. 

Sea, má tá tú míshásta le haon ghné de do theastas luachála, tá ceart achomhairc agat chuig an mBinse Luachála. Ní mór achomhairc a chur faoi bhráid an Bhinse Luachála laistigh de 28 lá ó eisiúint an Deimhnithe Luachála. Is comhlacht reachtúil neamhspleách é an Binse Luachála atá bunaithe chun críocha achomhairc i gcoinne cinntí Tailte Éireann, arna gcur isteach ag íocóirí rátaí agus údaráis áitiúla, a éisteacht. 

Is féidir leat cuairt a thabhairt ar shuíomh gréasáin an Bhinse Luachála ag www.valuationtribunal.ie le haghaidh eolais ar conas achomharc a dhéanamh. 

Tá maoine inrátáilte atá folamh inrátáilte agus déantar iad a luacháil chun críocha rátála.

Má fhaigheann tú comhfhreagras maidir le maoin nach tusa an t-áitritheoir inti a thuilleadh, cuir Tailte Éireann ar an eolas trí ríomhphost nó ar an teileafón, agus seol ar ais aon chomhfhreagras i gcóip chrua má fhaigheann tú é. 

Mura bhfuil do sheoladh poist ceart, déan teagmháil le Luacháil Tailte Éireann trí úsáid a bhaint as an bhfoirm fiosrúcháin atá ar fáil  anseo, trí ríomhphost chuig reval@tailte.ie nó ar an teileafón ar (01) 584 6753. Beidh ort teagmháil a dhéanamh le d’údarás áitiúil freisin mar d’fhéadfadh an seoladh mícheart a bheith acu duit freisin. 

Má tá tú i do chónaí i maoin inrátaithe agus mura bhfuair tú litir ó Tailte Éireann, ba chóir duit teagmháil a dhéanamh le Luacháil Tailte Éireann, ba chóir duit teagmháil a dhéanamh le Luacháil Tailte Éireann trí úsáid a bhaint as an bhfoirm fiosrúcháin atá ar fáil  anseo , trí ríomhphost chuig reval@tailte.ie nó ar an teileafón ar (01) 584 6753. Bíodh d’uimhir mhaoine ó Thailte Éireann ar láimh agat, más féidir.  

Is é áititheoir na maoine a gheobhaidh an comhfhreagras, agus ní gá gurb é úinéir na maoine é. 

Éilítear don athluacháil go ndéantar luacháil ar mhaoin ar cíos agus ar mhaoin atá á háitiú ag an úinéir araon chun críocha rátála. Beidh an luacháil a chuirfear i bhfeidhm i leith do mhaoine bunaithe ar anailís ar an bhfaisnéis ábhartha uile atá ar fáil do Thailte Éireann.

Mura bhfuil tú i do chónaí sa mhaoin a thuilleadh, nó mura bhfuil d’mhaoin in úsáid tráchtála a thuilleadh, más maoin chónaithe í nó mura bhfuil sí tréigthe, ba chóir duit teagmháil a dhéanamh le Luacháil Tailte Éireann trí úsáid a bhaint as an bhfoirm fiosrúcháin atá ar fáil anseo, trí ríomhphost chuig reval@tailte.ie nó ar an teileafón ar (01) 584 6753. Ní mór duit d’údarás áitiúil a chur ar an eolas freisin. 

Tá faisnéis ar fáil freisin trí Chuntais Meán Sóisialta Thailte Éireann:

LinkedIn

Facebook

Instagram

BlueSky

Is féidir leat ceisteanna sonracha a sheoladh chuig  reval@tailte.ie nó teagmháil a dhéanamh linn ar an teileafón ag 01 584 6753 freisin.